Krystyna Demkowicz – Przewodnicząca TKOPD w Jeleniej Górze
Bezpieczeństwo to stan, który daje poczucie pewności istnienia i gwarancję jego zachowania oraz szansę na doskonalenie. Jest to jedna z podstawowych potrzeb człowieka. Odznacza się akceptowalnym poziomem ryzyka utraty czegoś dla podmiotu szczególnie cennego – życia, zdrowia, możliwości nauki, pracy, szacunku, uczuć, dóbr materialnych i niematerialnych.
Jest naczelną potrzebą człowieka i grup społecznych. Jego brak wywołuje niepokój i poczucie zagrożenia. Człowiek, grupa społeczna starają się oddziaływać na swoje otoczenie zewnętrzne i sferę wewnętrzną, by usuwać a przynajmniej oddalać zagrożenia, eliminując własny lęk, obawy, niepokój i niepewność. Zagrożenia mogą być skierowane na zewnątrz i do wewnątrz; tak samo powinny być skierowane działania w celu ich likwidowania.
Bezpieczeństwo dzieci jest wypadkową wielu czynników mających związek z rodziną, szkołą, grupą rówieśniczą, ze środowiskiem, w którym się żyje, z zasobami osobistymi dziecka, itp.
Uwarunkowania te można by klasyfikować według różnych kategorii. Można też zastanawiać się, na które mamy wpływ, a które są niezależne.
Konwencja o prawach dziecka
Jednak nie popełnimy błędu, jeśli dla potrzeb tego wykładu stwierdzimy, że znajomość Konwencji o prawach dziecka i bezwzględne przestrzegania zawartych w niej norm zapewni dziecku bezpieczeństwo i bezpieczny rozwój we wszystkich aspektach tych pojęć.
Konwencja o prawach dziecka określa prawa wszystkich, podkreślam wszystkich dzieci – każdej istoty ludzkiej od żywego urodzenia do osiągnięcia osiemnastego roku życia, chyba że zgodnie z prawem odnoszącym się do dziecka uzyska ono wcześniej pełnoletniość.
Oto główne prawa dziecka, których przestrzeganie, a obowiązują ona osoby fizyczne i prawne oraz nieposiadające osobowości prawnej – dosłownie wszystkich, jest podstawą bezpiecznego życia i rozwoju dziecka.
- Prawo do życia i tożsamości – zapewnienie odpowiednich warunków do życia i rozwoju, w tym prawo do imienia i nazwiska od momentu urodzin i jeśli to możliwe do poznania swoich biologicznych rodziców i bycia przez nich wychowywanym.
- Prawo do wychowania w rodzinie – obowiązek wspierania rozwoju dziecka przez rodziców (opiekunów) i uczenia korzystania z przysługujących praw. Także prawo mieszkania ze swoimi rodzicami (chyba, że byłoby to dla dziecka szkodliwe). Jeśli rodzice nie mogą się dzieckiem opiekować, państwo musi zapewnić ochronę, pomoc i opiekę zastępczą.
- Prawo do wyrażania własnych poglądów – wyrażanie swojego zdanie w sprawach, które dziecka dotyczą, a dorośli winni go wysłuchać i wziąć je pod uwagę. Także prawo do swobody myśli, sumienia i wyznania oraz do zapisywania się do rożnych stowarzyszeń.
- Prawo do prywatności – nikt nie ma prawa do ingerencji w prywatność dziecka, chyba, że robi to ze względu na jego lub jego bliskich dobro.
- Prawo do informacji – prawo do swobodnego wypowiadania się w każdej formie (ustnej, pisemnej, rysunkowej itp.), uzyskiwania informacji z różnorodnych źródeł (książki, media itp.).
- Dobro dziecka jest celem najwyższym w przypadku adopcji. Jeśli dziecka cierpi na jakąkolwiek niepełnosprawność, ma mieć zapewniony dostęp do specjalistycznej opieki medycznej, do edukacji, przygotowania zawodowego i rekreacji. Jeśli nie znajduje się pod opieką rodziców, tylko mieszka na stałe lub czasowo poza swoim rodzinnym domem, ma prawo do tego, aby sprawdzano, jakie ma tam warunki, czy sytuacja, z powodu której się tam znalazło, nie uległa zmianie.
- Prawo do godziwych warunków socjalnych i opieki zdrowotnej. Państwo ma obowiązek pomagać, jeśli dziecko i jego rodzina są ubodzy lub znajdują się w trudnej sytuacji życiowej.
- Prawo do edukacji – do nauki. Nauczanie podstawowe powinno być obowiązkowe i bezpłatne dla wszystkich dzieci. Edukacja powinna sprzyjać rozwojowi osobowości dziecka, jego zdolności i umiejętności.
- Prawo do poznawania i korzystania z kultury, nauki i języka rodziny dziecka oraz wyznawania i praktykowania własnej religii.
- Prawo do odpoczynku i czasu wolnego oraz uczestnictwa w zabawach i zajęciach rekreacyjnych.
- Ochrona przed przemocą – prawo do ochrony przed przemocą fizyczną, psychiczną i zaniedbaniem. Nikt nie ma prawa dziecka bić, prześladować i wykorzystywać w celach seksualnych. Dziecko ma prawo do ochrony przed wykonywaniem pracy, która jest niebezpieczna, szkodliwa dla jego zdrowia lub przeszkadza w nauce. Nikt nie ma prawa angażować dziecka w produkcję narkotyków i handel nimi ani zmuszać czy namawiać do ich zażywania.
- Ochrona przed konfliktem zbrojnym – jeśli dziecko nie ma lat 15, państwo nie może rekrutować tego dziecka do wojska i musi chronić przed bezpośrednim udziałem w działaniach zbrojnych.
- Ochrona w procesie karnym – jeśli dziecko złamie prawo, nie powinno przebywać w więzieniu z dorosłymi i ma prawo utrzymywać kontakt ze swoją rodziną, też do pomocy prawnej- powinno tę pomoc uzyskać, psychologicznej itp. oraz być właściwie traktowane przez system sprawiedliwości.
- Prawo do znajomości swoich praw i powoływania się na inne – dziecko ma prawo znać swoje prawa. Jeśli prawo danego kraju zapewnia lepszą ochronę i realizację praw dziecka niż artykuły Konwencji…, to prawo to powinno obowiązywać w pierwszej kolejności.Jeśli prawa dziecka są łamane, jest krzywdzone, znajduje się w niebezpiecznej sytuacji, może szukać pomocy:
- Gdzie szukać pomocy?
- nr 112 – telefon alarmowy (gdy potrzebna jest interwencja policji, straży pożarnej lub pogotowia);
- Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka 0800121212 (nr bezpłatny, jeśli dzwonisz z telefonu stacjonarnego lub z sieci Orange);
- Telefon zaufania Fundacji „Dzieci Niczyje” 116111 (nr bezpłatny) oraz strona internetowa www.116111.pl;
- „Niebieska Llinia” 080112 0002 (płatny jest pierwszy impuls połączenia) – dla ofiar lub świadków przemocy w rodzinie;
Terenowy Komitet Ochrony Praw Dziecka 58-500 Jelenia Góra, ul. Jasna 11, mail: tkopd.jg@wp.pl, tel. +48 500 069250, w sytuacjach alarmowych – 664460448, – w każdą środę w godz. od 16:00 do 17:00 dyżurują członkowie naszego Komitetu w Książnicy Karkonoskiej w Jeleniej Górze – można przyjść, napisać (korzystając z poczty tradycyjnej czy też elektronicznej) lub zatelefonować.