Działania prawne w sytuacji porwania rodzicielskiego – krok po kroku

Rodzic posiadający pełną władzę rodzicielską lub ograniczoną do decydowania o istotnych sprawach dziecka w sytuacji, gdy drugi rodzic samowolnie uprowadzi lub zatrzyma dziecko, ma prawo w każdym przypadku wystąpić do sądu opiekuńczego z wnioskiem o odebranie dziecka. Jeżeli miejsce zamieszkania dziecka nie jest znane, sąd może przeprowadzić dochodzenie w celu ustalenia miejsca pobytu dziecka, kierując odpowiednie żądanie do policji (w tym celu wydaje ogólnopolski nakaz poszukiwań).
W przypadku uwzględnienia wniosku, sąd wydaje postanowienie o odebraniu dziecka określając termin, w którym dziecko powinno być wydane wnioskodawcy. Po bezskutecznym upływie terminu wyznaczonego przez sąd rodzic może zwrócić się ponownie do sądu o pomoc przy fizycznym odbiorze dziecka, rozpoczynając tym samym drugi etap postępowania o oddanie dziecka, tj. fazę wykonawczą. Sąd zleci wówczas kuratorowi sądowemu przymusowe odebranie dziecka. Kurator taki jest zobowiązany do odebrania dziecka od każdego, u kogo ono się znajduje. Kurator, w razie potrzeby może zażądać pomocy odpowiednich instytucji (policji, pomocy społecznej).
W przypadku przeszkód uniemożliwiających odebranie dziecka (np. ukrywanie dziecka) kurator sądowy informuje o tym prokuratora, który może wszcząć postępowanie w związku z przestępstwem określonym w treści art. 233 kodeksu karnego polegającym na wywieraniu przemocą lub groźbą wpływu na czynności urzędowe sądu. Jeżeli takie zawiadomienie okaże się bezskuteczne, kurator kieruje do sądu opiekuńczego wniosek o zarządzenie w przedmiocie przymusowego doprowadzenia osoby zobowiązanej w celu złożenia przez nią oświadczenia o miejscu pobytu dziecka. Postępowanie wykonawcze może być podjęte na nowo na podstawie tego samego postanowienia o odebraniu dziecka, jeżeli zobowiązany w okresie trzech miesięcy od wydania postanowienia postąpił sprzecznie z treścią tego postanowienia (dotyczącego władzy rodzicielskiej, miejsca zamieszkania, opieki lub kontaktów z dzieckiem, a okoliczności uzasadniające jego wydanie nie uległy zmianie).
Rodzic bezprawnie pozbawiony kontaktu z dzieckiem może złożyć wniosek do sądu opiekuńczego o ustalenie miejsca pobytu dziecka przy nim – o ile nie zapadło wcześniej orzeczenie o rozwodzie czy separacji między rodzicami, w którym już ustalono miejsce pobytu dziecka. Działanie takie może mieć również charakter zapobiegawczy – w sytuacji, kiedy dziecko mieszka z jednym z rodziców, który nie respektuje zasady współdecydowania z drugim z rodziców o istotnych sprawach dziecka i w związku z tym istnieje zagrożenie polegające na niebezpieczeństwie uprowadzenia dziecka przez rodzica, u którego aktualnie zamieszkuje. Składając wniosek o ustalenie miejsca pobytu dziecka, warto również rozważyć złożenie wniosku o zabezpieczenie miejsca pobytu na czas toczącej się sprawy.
Jeżeli rodzic mający prawo do kontaktów z dzieckiem został ich pozbawiony, ma prawo domagać się realizacji kontaktów z dzieckiem na drodze sądowej. Porwanie dziecka przez jednego z rodziców bez wiedzy i woli drugiego rodzica uprawnionego do decydowania o istotnych sprawach dziecka jest przykładem drastycznego nadużycia władzy rodzicielskiej, uprawniającego do wnioskowania przez rodzica, którego pozbawiono kontaktu z dzieckiem o ograniczenie, a nawet pozbawienie władzy rodzicielskiej. Może ona zostać wszczęta na wniosek każdego z rodziców lub z urzędu.
Jeżeli jeden z rodziców przewiduje możliwość wyjazdu dziecka za granicę z drugim rodzicem, w przypadku, gdy konieczne jest posługiwanie się paszportem i gdzie istnieje zagrożenie uprowadzenia dziecka, może temu zapobiec podejmując odpowiednie kroki prawne. Chodzi tu zwłaszcza o sytuację, kiedy obydwoje rodzice mają pełnię władzy rodzicielskiej, bądź jeden z nich ma ją ograniczoną do współdecydowania o istotnych sprawach dziecka. Wówczas obydwoje muszą wyrazić zgodę na wyrobienie dziecku paszportu. Rodzic żywiący obawy co do zasadności wykorzystania paszportu dziecka ma pełne prawo nie wyrazić zgody na jego wyrobienie, wówczas drugi rodzic ma prawo wystąpić do sądu opiekuńczego z wnioskiem o jego wyrobienie, co pozwoli na uzyskanie obiektywnego rozstrzygnięcia w postaci orzeczenia sądu.
Jednak nie zapominajcie o szukaniu pomocy (vide poprzedni wpis). Członkowie Komitetu są do Waszej dyspozycji.