Twoje dziecko sięgnęło po komputerową myszkę i ma już pierwsze doświadczenia z komputerem za sobą. Ale nadal jest dzieckiem, a rodzice są odpowiedzialny za jego bezpieczeństwo także w wirtualnym świecie. Trzeba bowiem pamiętać, że obok wszelkich niepodważalnych zalet internetu, wiążą się z nim również wiele zagrożeń, w tym wykorzystywanie seksualne dzieci i przemoc rówieśnicza online. Poświęćcie więc nieco swojej uwagę ich bezpieczeństwu w sieci – od najmłodszych lat kształtujcie w swoich dzieciach właściwe nawyki, pozwalające na konstruktywne korzystanie z potencjału internetu, rozmawiajcie z nimi o zasadach, jakich powinno ono przestrzegać, korzystając z Internetu, bądźcie obecny w jego życiu – również tym wirtualnym, bowiem krzywda wyrządzona dziecku w tym nierzeczywistym świecie, nie zniknie wraz z wyłączeniem komputera.
Co zagraża dziecku w Internecie?
Cyberprzemoc ze strony rówieśników, natknąć się na niewłaściwe i niebezpieczne dla psychiki dziecka treści, stanie się ofiarą internetowego przestępcy, wpadnięcie w uzależnienie, które odbije się na jego zdrowiu i relacjach społecznych. A jak wygląda to w badaniach? Rodzice często nie są świadomi tych zagrożeń. Z badań realizowanych w 2010 r. wynika, że 41% rodziców, których dzieci miały w sieci kontakt ze zdjęciami lub filmami prezentującymi nagich ludzi lub ludzi uprawiających seks, jest przekonana, że ich dzieci nie widziały tego; 56% rodziców, których dzieci otrzymały wiadomości zawierające treści seksualne, sądzi, że ich dzieci takich wiadomości nie otrzymywały; 61% rodziców, których dzieci spotkały się osobiście z kimś poznanym w internecie, jest przekonanych, że do takiego spotkania nie doszło.
Wynika z powyższego konieczność poświęcenia dostatecznie dużo uwagi spotkaniu dziecka z wirtualnym światem – zadbania o jego bezpieczeństwo, nauczenia by i ono o nie dbało. Tego bezpośredniego zainteresowania i opieki nie zastąpi żadne oprogramowanie filtrujące, ani program antywirusowy, tym bardziej całkowite odcięcie od komputera. Lepiej więc nauczyć dziecko właściwego podejścia do Internetu, by mogło wykorzystać jego pozytywny potencjał.
Pokazując dziecku wartościowe strony internetu, kształtując umiejętność właściwego korzystania z niego, ucząc odróżniania wartościowych informacji od bzdur lub informacyjnego szumu, możecie zaoszczędzić małemu internaucie wielu przykrości, kontaktu z obraźliwymi wiadomościami lub frustracji wynikającej z działania internetowych trolli, możecie także ograniczyć prawdopodobieństwo, że dziecko stanie się ofiarą całkiem realnych i poważnych zagrożeń: kontaktu z pedofilami, internetowych przestępstw lub kradzieży danych osobowych.
Podstawowe zasady bezpieczeństwa
- Ustalenie z dzieckiem zasad korzystania z sieci adekwatne do jego wieku: maksymalny czas spędzany w sieci, serwisy i strony internetowe, które może odwiedzać, sposoby reagowania na niebezpieczne sytuacje. Może nawet w formie spisanej umowy?
- Ustawienie komputera w powszechnie dostępnym miejscu w domu – bycie przy dziecku, kiedy surfuje po internecie.
- Nauczenie dziecka zasad ograniczonego zaufania do osób i treści, na które trafia w sieci. Jeśli dopuszczasz się możliwość kontaktów dziecka z osobami poznanymi w internecie, należy kontrolować te znajomości; reagowanie na wszelkie podejrzane sytuacje; zapewnienie dziecka, że w sytuacji zagrożenia zawsze może liczyć na pomoc!
- Nauczenie dziecka chronienia prywatności. Zgadzając się na korzystanie przez dziecko z serwisów społecznościowych, należy pomóc mu w stworzeniu bezpiecznego profilu, maksymalnie chroniący jego prywatność.
- Przekonanie dziecka, by zawsze konsultowało z Tobą materiały, które publikuje w internecie; naucz rozwagi w takich sytuacjach.
- Nie narażajcie dziecka, publikując bezkrytycznie jego zdjęcia w sieci!
- Chrońcie komputer dziecka przed niewłaściwymi treściami; upewnijcie się, że na jego komputerze działa zaktualizowany program antywirusowy i zapora sieciowa; używajcie filtru antyspamowego chroniącego program e-mailowy; stosujcie dostępne na rynku oprogramowanie filtrujące; korzystajcie z programów kontroli rodzicielskiej, ale pamiętajcie, że żaden program nie jest w stanie zastąpić uwagi rodzica.
- Upewnijcie się, że Wasze dziecko korzysta z gier adekwatnych do jego wieku, np. na podstawie oznaczeń PEGI (Pan European Game Information – ogólnoeuropejski system klasyfikacji gier komputerowych. Dzięki temu można uniknąć pomyłek polegających na przykład na kupieniu kilkuletniemu dziecku gry ociekającej krwią lub pełnej wulgaryzmów. Nie dacie się zwieść prośbom swojego dziecka – oczywiście, że będzie Cię zapewniało, że w tę lub taką grę (którą PEGI przewiduje dla starszego dziecka) grają wszyscy jego koledzy. To Wy decydujecie, do jakich gier lub treści będzie miało dostęp Wasze dziecko.
- Sprawdźcie szkołę swojego dziecka. Upewnijcie się, że opracowała i wdrożyła system zapobiegania i reagowania na Cyberprzemoc (przemoc wśród równolatków przeniesiona do internetu, może polegać na zmasowanych atakach na jedną osobę, których celem jest jej upokorzenie lub sprawienie przykrości, również na anonimowych atakach jednej osoby). Sprawdźcie czy w szkole Waszego dziecka nauczyciele, szkolni psychologowie lub pedagodzy wiedzą jak reagować na przejawy cyberprzemocy, czy wiedzą jak rozwiązywać tego typu problemy, czy szkoła wypracowała system jej zapobiegania. Macie pełne prawo to wiedzieć.
- Nauczcie dziecko szacunku dla innych internautów i przekonajcie je, że nawet pozornie niewinne żarty potrafią bardzo krzywdzić, bowiem coś, co raz znajdzie się w internecie prawdopodobnie już nigdy z niego nie zniknie. Jeśli zostanie powielone na innych stronach lub serwerach, prawdopodobnie nikt nie zdoła nigdy tego usunąć. Między innymi właśnie tego najbardziej obawiają się ofiary cyberprzemocy – faktu, że cały świat zobaczy niechciane zdjęcie lub dowie się o złośliwej plotce. Niewinny lub nieprzemyślany żart powielony tysiące razy może krzywdzić. Nawet świadek agresji w internecie, bezrefleksyjnie powielający wymierzony w kogoś materiał (chociażby dlatego, że jest śmieszny) przyłącza się do grona agresorów. Zwróćcie uwagę dziecka, że również ono może stać się ofiarą czyjegoś nieprzemyślanego żartu – pokażcie gdzie szukać wtedy pomocy w sieci, ale przede wszystkim dajcie dziecku poczuć, że zawsze może na Was liczyć.
Jak interweniować?
Co robić, kiedy zawiedzie profilaktyka, a dziecko poinformuje nas o jakimś nieprzyjemnym incydencie, który spotkał je w internecie lub w związku z nim? Przede wszystkim poświęćmy dziecku uwagę i wysłuchajmy je. Błaha z naszego punktu widzenia sprawa może być dla niego dramatem. Nie reagujmy nerwowowo – nie obwiniajmy dziecka, że np. natrafiło w internecie na treści, które nie były przeznaczone dla niego lub padło ofiarą przestępcy. Sprawdźmy raczej, w jaki sposób dziecko postępowało i co tak naprawdę się wydarzyło. I pochwalmy je za to, że okazało nam zaufanie, informując nas o zdarzeniu. Zapewnijmy je również o naszej pomocy.
Jeśli dziecko zetknęło się w Internecie z pornografią z udziałem małoletnich, koniecznie zgłoście to na stronie www.dyzurnet.pl – to hotline, który przyjmuje i reaguje na zgłoszenia, dotyczące występowania w internecie treści nielegalnych (pornografia dziecięca, treści rasistowskie i ksenofobiczne).Jeśli podejrzewacie, że zostało złamane prawo, nie działajcie na własną rękę, tylko jak najszybciej powiadomcie policję (tel.: 997 lub 112). Nie usuwajcie dowodów przestępstwa – nawet jeśli będzie to wulgarny lub nieprzyjemny list, bądź inny plik. Zabezpieczcie dowody – może to być zapisana treść informacji albo zrzut ekranu. Jeśli sprawa wymaga przesłuchania dziecka, domagajcie się możliwości skorzystania z tzw. Przyjaznego (niebieskiego) pokoju przesłuchań. Jeśli stwierdzicie przypadek włamania lub próby włamania do komputera Waszego lub dziecka, jesteście nękani spamem przesyłanym za pośrednictwem polskich serwerów lub atakami hackerów, zgłoście to do zespołu CERT Polska. Jeśli macie wątpliwości jak zareagować na informacje o kłopotach dziecka związanych z Internetem lub komputerem (zagrożenia, uzależnienie), możecie zadzwonić pod 800 100 100 - doświadczony zespół wesprze Was w tej sytuacji i poradzi jak postąpić.