Doceniamy wagę regulacji prawnych, wprowadzonych przez ustawodawcę w ostatnich 10 latach, które miały na celu szczególną ochronę dzieci, w tym: ochronę dzieci przed pedofilią; zwalczanie pornografii dziecięcej; izolowanie od społeczeństwa szczególnie niebezpiecznych przestępców; zatarcie skazania i przedawnienie karalności za przestępstwa przeciwko wolności seksualnej, jeżeli pokrzywdzonym jest małoletni poniżej 15 lat; wprowadzenie nowych środków karnych i środków probacyjnych czy też szczególnych warunków przesłuchania małoletniego pokrzywdzonego/świadka.
Jednak w naszej ocenie regulacje te wymagały dalszych zmian w kierunku pełnej ochrony prawnokarnej małoletnich. Dotyczy to kwalifikowania przestępstw popełnionych na szkodę małoletniego oraz braku kryminalizacji nagannych zachowań godzących w prawa i dobro dziecka.
Z tego właśnie względu, 7 maja 2016 r. Rzecznik Praw Dziecka zwrócił się z prośbą do Prezydenta RP o podjęcie inicjatywy ustawodawczej, która spowodowałaby naprawę tego stanu rzeczy tak, aby prawa ofiar przestępstw, w szczególności dzieci, były w Polsce należycie chronione i przedłożył stosowny projekt.
Zaproponowane uregulowania ujmowały kompleksowo zagadnienie zwiększenia ochrony prawnokarnej w zakresie ochrony praw dziecka i jego dobra. Niestety Zespół ds. Analiz Systemowych Kancelarii Prezydenta RP z pakietu zmian wyłączył projekt penalizacji tzw. porwań rodzicielskich w węższym znaczeniu, zaś pozostałe propozycje uzyskały jego akceptację, choć niektóre uległy pewnym modyfikacjom, także dodano niektóre rozwiązania – dla pełniejszego objęcia ochroną prawnokarną dzieci.
Rezultatem prac wskazanego Zespołu było złożenie przez Prezydenta do „Laski Marszałkowskiej” projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny i ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich.
Po wielu miesiącach prac nad projektem ustawy nowelizującej Kodeks karny posłowie przyjęli jej ostateczną wersję.
Wprowadzone zmiany w Kodeksie karnym podwyższają poziom ochrony małoletnich, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci poniżej 15 lat, a także osób nieporadnych ze względu na swój stan psychiczny lub fizyczny. Ustawa zaostrza odpowiedzialność za spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Surowiej będzie karane znęcanie się fizyczne lub psychiczne nad osobą nieporadną ze względu na wiek, stan psychiczny lub stan fizyczny.
Co oznacza nowelizacja ustawy kodeks karny?
- osoba, która posiądzie wiedzę np. o ciężkim przestępstwie popełnianym wobec dziecka będzie miała nie tylko społeczny, ale też prawny obowiązek zawiadomienia o tym fakcie organów ścigania – niezawiadomienie podlega karze pozbawienia wolności do lat 3;
- zaostrzone zostają kary m.in. za zatrzymanie, uprowadzenie, porzucenie dziecka;
- osoba, która powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia, innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała, podlegała będzie karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 3 lata;
- osoba, która dokonała ciężkiego uszczerbku na zdrowiu działając ze szczególnym okrucieństwem – podlega karze pozbawienia wolności od lat 5, karze 25 lat albo dożywotniego pozbawienia wolności;
- osoba znęcająca się fizycznie i psychicznie nad najbliższym lub nad inną osobą pozostającą w stosunku zależności od sprawcy podlega karze więzienia od 3 miesięcy do 5 lat; gdy znęcanie dotyczy osoby nieporadnej ze względu na wiek, stan psychiczny lub stan fizyczny – sprawca podlega karze więzienia od 6 miesięcy do lat 8;
- znęcanie się ze szczególnym okrucieństwem zagrożone jest teraz karą od roku do 10 lat; zaś w przypadku gdy pokrzywdzony w wyniku znęcania popełniłby samobójstwo – sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 2 do 12 lat;
- bardziej surowo karane będzie bezprawne pozbawienie wolności osoby poniżej 15 roku życia; kara wynosi od 2 do 12 lat więzienia;
- uzupełniona została lista okoliczności, które sąd uwzględnia wymierzając karę: jeśli przestępstwo zostanie dokonane na szkodę osoby nieporadnej ze względu na wiek lub stan zdrowia, sąd musi wziąć to pod uwagę i wymierzyć odpowiednio wyższą karę.