Pisałem niedawno, że przydarzyło mi się palnąć mowę przed seansem filmowym w kinie Helios w Jeleniej Górze prezentowanym w ramach projektu „Kultura Dostępna w Kinach” (vide wpis „Kultura Dostępna w Kinach” 5 marca 2016 r.).
I tym razem (14 marca 2016 r.) zadzwonił do mnie ten sam młody człowiek – Sławomir Sobieski zastępca kierownika kina i zaprosił na rozmowę z udziałem publiczności przed seansem filmu „Pokój” (irlandzko-kanadyjski dramat filmowym w reżyserii Lenny’ego Abrahmsona, będący ekranizacją powieści pod tym samym tytułem pióra Emmy Donoghue; zdobył wiele nagród i nominacji) prezentowanym w ramach „Kina Konesera”.
Filmy tego cyklu są uhonorowane licznymi nagrodami na festiwalach filmowych, choć najczęściej to dzieła niszowe, ale z niebanalną fabułą i inteligentnym humorem, a prezentowane historie mają na celu nie tylko uprzyjemnić widzowi spędzony czas, ale również wzbogacić go o nowe wartości, przeżycia i walory wizualne.
Fabuła filmu „Pokój”:
24-letnia kobieta i jej pięcioletni syn mieszkają w nędznej szopie, którą nazywają „pokojem”. Dzielą łóżko, toaletę, wannę, telewizor i małą kuchnię. Jedynym oknem w szopie jest świetlik. Są przetrzymywani przez mężczyznę, który jest biologicznym ojcem chłopca, i który porwał kobietę siedem lat wcześniej oraz rutynowo ją gwałci, podczas gdy chłopiec śpi w szafie. Kobieta próbuje zachować optymizm dla syna, choć czasami ulega depresji i cierpi na skutek niedożywienia. Przekonuje go, że świat istnieje tylko w „pokoju”, którego zawartość jest „prawdziwa”, podczas gdy reszta świata istnieje tylko w telewizji. Kiedy porywacz informuje, że stracił pracę i grozi, że może nie być w stanie utrzymywać ich w przyszłości, kobieta postanawia powiedzieć synkowi o świecie zewnętrznym, na co ten reaguje z niedowierzaniem. Kobieta podejmuje starania by zapewnić mu ucieczkę do tego innego świata. Udaje się. Chłopiec początkowo z trudem dostosowuje się do życia w nowym, większym świecie. Jest nieufny, rozmawia tylko z matką i wyraża chęć powrotu do „pokoju”, zaś jego matka zmaga się z narastającym gniewem i depresją, na wszystko reaguje złością. Ostatecznie podejmuje próbę samobójczą. Chłopiec zaczyna oswajać się ze swoim nowym życiem.
Podkreślmy. Chłopiec ma pięć lat, gdy dowiaduje się od mamy, że pokój, w którym mieszka z nią od urodzenia nie jest całym światem. Wychował się tu, myśląc, że po drugiej stronie ścian jest pustka. Wreszcie matka decyduje się powiedzieć mu prawdę i z jego pomocą podjąć walkę o wolność. Od prawie 6 lat są więźniami ojca chłopca. Ten izoluje ich od świata, grożąc, że próba ucieczki zostanie ukarana śmiercią. Mama obmyśla niezwykle ryzykowny plan, którego głównym bohaterem ma być właśnie jej synek. Ale wkrótce okazuje się, że to nie odzyskanie wolności jest największym wyzwaniem, ale konieczność odnalezienia się w niej i nauka życia na nowo. Co nie zawsze się udaje, a jeśli nawet, to nie pozostaje bez negatywnych śladów.
Rozmawiając o zaprezentowanym tu filmie, nie mogłem nie wspomnieć o prawach dziecka – o Konwencji o prawach dziecka. Mówiłem m.in.:
- Uchwalenie Konwencji jest jednym z ważniejszych osiągnięć Polski w dziedzinie ochrony praw dziecka. To Polska w 1978 r. zaproponowała Komisji Praw Człowieka ONZ jej uchwalenie i przedstawiła jej projekt.
- Tą międzynarodową Konwencję Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło 20 listopada 1989 r. Dziś obowiązuje w niemal wszystkich państwach świata.
- Na podstawie Konwencji powołano do życia organ nadzorujący jej realizację przez państwa, które ją ratyfikowały – Komitet Praw Dziecka, który stał się inspiracją dla powołania w Polsce stowarzyszenia pod nazwą: Komitetu Ochrony Praw Dziecka, którego oddziałem jest jeleniogórski Terenowy Komitet Ochrony Praw Dziecka.
- Polska ratyfikowała Konwencję 7 czerwca 1991 r. z dwoma zastrzeżeniami oraz z własną interpretacją niektórych przepisów (deklaracjami).
- Zastrzeżenia dotyczyły: – dziecko adoptowane nie ma prawa poznać danych swoich rodziców naturalnych; uczestnictwo dziecka w działaniach wojennych i możliwość powołania do służby wojskowej lub podobnej, będzie regulowane zgodnie z przepisami obowiązującymi w Polsce (ale nie niższym niż 15 lat). Z zastrzeżeń tych Polska pod naciskiem KOPD wycofała się dopiero 4 marca 2013 r.
- Deklaracje dotyczyły: – prawo do swobody myśli, sumienia i wyznania oraz wyrażania własnych poglądów przez dziecko i występowania w sprawach dziecka dotyczących, w postępowaniu administracyjnym i sądowym jest obwarowane poszanowaniem władzy rodzicielskiej i musi być zgodne z polskimi zwyczajami i tradycjami dotyczącymi miejsca dziecka w rodzinie i poza rodziną; poradnictwo dla rodziców oraz wychowanie w zakresie planowania rodziny powinno pozostawać w zgodzie z normami moralności.
- 25 maja 2000 r. rozszerzono możliwy zakres ochronny Konwencji poprzez uchwalenie do niej dwóch protokołów dodatkowych: w sprawie udziału dzieci w konfliktach zbrojnych i w sprawie handlu dziećmi, dziecięcej prostytucji i dziecięcej pornografii. Polska ratyfikowała je w roku 2005.
- 19 grudnia 2011 r. rozszerzono możliwy zakres ochronny Konwencji o kolejny protokół: w sprawie procedury rozpoznawania skarg.
Nawiązując do fabuły prezentowanego filmu zwróciłem uwagę na następujące zapisy Konwencji, których nieprzestrzeganie ogranicza prawidłowy rozwój dziecka:
- Artykuł 29 ust 1, ppkt a – Państwa-Strony są zgodnie, że nauka dziecka będzie ukierunkowana na rozwijanie w jak najpełniejszym zakresie osobowości, talentów oraz zdolności umysłowych i fizycznych dziecka, że żadne z powyższych postanowień nie może być interpretowane w sposób naruszający wolność osób fizycznych…
Artykuł 31 ust 1 i 2 – Państwa-Strony uznają prawo dziecka do wypoczynku i czasu wolnego, do uczestniczenia w zabawach i zajęciach rekreacyjnych, stosownych do wieku dziecka, oraz do nieskrępowanego uczestniczenia w życiu kulturalnym i artystycznym; Państwa-Strony będą przestrzegały oraz popierały prawo dziecka do wszechstronnego uczestnictwa w życiu kulturalnym i artystycznym oraz będą sprzyjały tworzeniu właściwych i równych sposobności dla działalności kulturalnej, artystycznej, rekreacyjnej oraz w zakresie wykorzystania czasu wolnego.