Wezwanie skierowane do Polski

„Okna życia”, działające najczęściej przy klasztorach, domach dziecka i szpitalach, umożliwiają anonimowe pozostawienie dziecka w bezpiecznym dla niego miejscu. Są z reguły ogrzewane i wyposażone w alarmy, które informują obsługę o pozostawieniu dziecka. W Polsce jest ich kilkadziesiąt. Adresy można znaleźć w Internecie. Rodzice nie są poszukiwani, a dzieci trafiają do adopcji. Niestety, proces ten jest o wiele dłuższy niż w przypadku oficjalnego zrzeczenia się dziecka – zależny głownie od sądowych procedur – nadania dziecku tożsamości.
Kwestię tożsamości dziecka reguluje Konwencja Praw Dziecka OZN, jej art. 7 i 8. Art. 7 ust. 1 – Niezwłocznie po urodzeniu dziecka zostanie sporządzony jego akt urodzenia, a dziecko od momentu urodzenia będzie miało prawo do otrzymania imienia, uzyskania obywatelstwa oraz (…) prawo do poznania swoich rodziców… Ust. 2 tego artykułu stanowi, że… Państwa-Strony zapewnią, aby te prawa stały się zgodne z ich prawem wewnętrznym oraz z ich międzynarodowymi zobowiązaniami w tej dziedzinie…
Zaś art. 8 ust 1 i 2 stanowi, że… Państwa-Strony podejmują działania mające na celu poszanowanie prawa dziecka do zachowania jego tożsamości, w tym obywatelstwa, nazwiska, stosunków rodzinnych, zgodnych z prawem, z wyłączeniem bezprawnych ingerencji, a… w przypadku, gdy dziecko zostało bezprawnie pozbawione części lub wszystkich elementów swojej tożsamości, Państwa-Strony okażą właściwą pomoc i ochronę w celu jak najszybszego przywrócenia jego tożsamości.
Polska ratyfikując Konwencję o prawach dziecka, przyjętą przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r., zgłosiła następujące zastrzeżenie do jej art. 7: - Rzeczpospolita Polska zastrzega, że prawo dziecka przysposobionego do poznania rodziców naturalnych będzie podlegało ograniczeniu poprzez obowiązywanie rozwiązań prawnych umożliwiających przysposabiającym zachowanie tajemnicy pochodzenia dziecka. Do tego właśnie odnosi się jedna z rekomendacji Komitetu Praw Dziecka ONZ.
Oto we wrześniu br. w Genewie Polska przedstawiła sprawozdanie z wykonywania Konwencji przed Komitetem Praw Dziecka ONZ. Komitet przyjmując dokument zawierający ocenę wdrażania postanowień Konwencji przez Polskę i wydał do niego zalecenia. Wśród licznych rekomendacji znalazł się też zakaz korzystania z „okien życia” oraz jednoczesnego wzmocnienia i promowania istniejących alternatywnych rozwiązań. Komitet rekomendował – w ostateczności – udostępnienie instytucji „anonimowego porodu” w szpitalu. To procedura stosowana u naszego zachodniego sąsiada.
Matka podczas porodu pozostaje anonimowa, jednak jej dane są przechowywane w odpowiednim urzędzie i dziecko ma prawo poznać jej tożsamość, gdy skończy 16 lat. Zdaniem Komitetu idea „okien życia” narusza prawo dziecka do tożsamości i tym samym jest niezgodna z Konwencją. Komitet wyraził… głębokie zaniepokojenie brakiem regulacji i rosnącą liczbą „okien życia” dla niemowląt, które pozwalają na anonimowe porzucenie dziecka.
Polski Rzecznik Praw Dziecka nie zgodził się ze stanowiskiem Komitetu Praw Dziecka ONZ. - Komitet zwraca uwagę na prawo do tożsamości, ale przypominam, że my w tym wypadku mówimy o prymacie prawa do życia – powiedział. Jednocześnie przyznał, że pozostawienie dziecka w „oknie życia” nie jest najlepszym dla niego rozwiązaniem i lepiej byłoby pozostawić je w szpitalu albo zgłosić się bezpośrednio do sądu lub ośrodka adopcyjnego. - Ale jeśli miałoby zostać porzucone w lesie lub innym miejscu dla niego niebezpiecznym, to oczywiście „okno życia” jest lepszym wyjściem – podkreślił. Jego zdaniem rodzice, którzy zostawiają dzieci w „oknach życia”, mogą nie wiedzieć, że są alternatywne rozwiązania, mogą też się czegoś obawiać. - Można zadać pytanie: gdyby nie było „okien życia”, to co by się stało z tymi dziećmi?
Nasze TKOPD stoi na stanowisku, że należy przestrzegać Konwencji – podjąć inicjatywę legislacyjną dostosowującą polskie prawo w tym zakresie do jej postanowień, wycofać zastrzeżenie do Konwencji, tworzyć warunki do korzystania w pierwszym rzędzie z takich rozwiązań, które gwarantują realizację prawa dziecka do tożsamości i zapewniają rodzicom chcących zrzec się praw do dziecka taki stopień anonimowości, który tego prawa nie narusza. A „okno życia” to ostateczna ostateczność i rozwiązanie przejściowe, którego likwidacja poprzedzona być winna szeroką i efektywną kampanią edukacyjną.