Porwania rodzicielskie

Z dostępnych danych wynika, że w Polsce z roku na rok wzrasta liczba zaginięć dzieci, których znaczny odsetek dotyczy tzw. porwań rodzicielskich. W 2010 r. zgłoszono ich 21, rok później – 27 a w całym 2013 r. takich przypadków było już ponad 350.
W okresie styczeń – październik 2014 r. zniknęło w sumie ponad 7 tys. dzieci, z czego 488 przypadków dotyczy dzieci poniżej 6. roku życia. Z danych policyjnych natomiast wynika, że zgłoszenia zaginięć dotyczące najmłodszych bardzo często można zakwalifikować właśnie jako porwania rodzicielskie. Co ciekawe, ich sprawcami coraz rzadziej są rodzice-cudzoziemcy, a coraz częściej właśnie Polacy.
Definicja
Kiedy jedno z rodziców lub opiekunów bez woli i wiedzy drugiego z nich wywozi lub zatrzymuje dziecko na stałe, pozbawiając tym samym drugiego rodzica lub opiekuna możliwości utrzymywania kontaktu z dzieckiem, mamy do czynienia z porwaniem rodzicielskim.
Przyczyny i skutki
Najczęściej wynika ono z brak porozumienia między rodzicami co do podziału władzy rodzicielskiej, czy miejsca zamieszkania dziecka, a nawet ze zwykłej chęci zemsty na byłym partnerze. I wtedy jeden z rodziców samowolnie zabiera dziecko w nieznane miejsce. Często, nie zdają sobie z tego sprawy, krzywdzi przez to dziecko, bo choć panuje przekonanie, że dziecko przebywając z jednym z rodziców jest z założenia bezpieczne, to jednak izolowanie dziecka od drugiego rodzica wyrządza mu ogromną krzywdę. Porywając własne dziecko rodzić bardzo często ucieka się do działań traumatycznych, które będą miały ogromny wpływ na jego późniejszy rozwój i życie: zmuszanie do posługiwania się nieprawdziwym imieniem i nazwiskiem; wmawianie, że drugi rodzic go nie kocha, nie chce utrzymywać z nim kontaktu, lub że nie żyje; absencja przedszkolna i szkolna; ograniczenie kontaktu z dziadkami, dalszą rodziną i innymi dziećmi; rozdzielenie z rodzeństwem; ukrywanie w nieodpowiednich warunkach – opuszczony dom czy piwnica.
Konsekwencje?
Niestety, prawo polskie nie traktuje porwania rodzicielskiego jako przestępstwa, ale nie pozostawia bez konsekwencji dla rodzica, który uprowadził dziecko. Drugi rodzic ma możliwość zgłoszenia zaginięcia dziecka oraz wszczęcia procedury postępowania przed sądem w zakresie ustalenia miejsca pobytu dziecka, ograniczenia lub pozbawienia praw rodzicielskich, nakazu wydania dziecka. Wiąże się to z obowiązkiem stawiennictwa na rozprawach, poświęcaniem czasu i ponoszeniem kosztów. Ponadto jest to sytuacja stresująca, zarówno dla rodzica, który podjął taką decyzję, jak i dla dziecka, któremu oprócz opisanych wyżej zagrożeń udziela się stres rodzica/rodziców.
Jak zapobiegać?
Nie ma 100% sposobów, ale można zmniejszyć ryzyko jego wystąpienia zdając sobie sprawę z tego, że najczęściej rodzicielskie porwanie występuje: po rozpadzie małżeństwa lub związku; gdy partnerzy nie mogą dojść do porozumienia w kwestii opieki nad dzieckiem; gdy między rodzicami dochodzi do częstych kłótni i nieporozumień o zakres opieki nad dzieckiem; gdy jednemu z rodziców w przeszłości zdarzało się przedłużać spotkania z dzieckiem bez wcześniejszych ustaleń, lub wyjeżdżać z dzieckiem na dłużej bez wyraźnej zgody drugiego; gdy dany rodzic grozi, że zabierze dziecko – takie deklaracje należy zawsze traktować poważnie; gdy rodzice dziecka są obywatelami różnych państw i każde z nich chce wychowywać dziecko w innym kraju.
Można zmniejszyć ryzyko wystąpienia porwania rodzicielskiego: jeśli uświadomimy partnera o skutkach związanych z samowolnym zabraniem dziecka; jeśli rodzice w sytuacji braku porozumienia skorzystają z mediacji; jeśli sądownie uregulują kwestie opieki nad dzieckiem po rozpadzie małżeństwa/związku; jeśli zadbają o regularne kontakty dziecka z drugim rodzicem oraz jeśli wzajemnie respektują przysługujące im prawa.
Porwanie a prawo
Porwanie rodzicielskie w Polsce nie jest przestępstwem, więc bardzo często służby i instytucje odmawiają pomocy poszukiwawczej, traktując je jako forma konfliktu wewnątrzrodzinnego, który powinien zostać rozwiązany bez angażowania dodatkowych służb. Jednak prawo cywilne przewiduje rozwiązania pozwalające pokrzywdzonemu rodzicowi podjąć działania zmierzające do ustalenia sytuacji prawnej dziecka, a w konsekwencji przywrócenia kontaktów z nim. Jest to jednak droga zazwyczaj trudna, uciążliwa i długotrwała. Nie będziemy jej tu opisywać, ale kierujemy do podpunktu: Szukajcie pomocy, zaś bardzo zainteresowanych do kolejnego wpisu: Działania prawne w sytuacji porwania rodzicielskiego – krok po kroku.
Pierwsze działania po porwaniu
W pierwszej kolejności należy spróbować skontaktować się z rodzicem, a jeżeli się to nie uda – z dalszymi członkami rodziny lub znajomymi, którzy mogliby coś wiedzieć. Jeżeli porwanie rodzicielskie cechują okoliczności zaginięcia, tzn. drugi rodzic nagle i bez powiadomienia wywozi dziecko w nieznane miejsce, należy niezwłocznie zgłosić ten fakt na najbliższym posterunku policji. Przyjęcie zgłoszenia przez policję nie jest uzależnione od upływu określonego czasu (od momentu, w którym rodzic nabrał przekonania o zaginięciu dziecka). Oznacza to, że dyżurny danej jednostki policji lub wyznaczony przez niego policjant ma obowiązek natychmiast przyjąć zgłoszenie zaginięcia.
Szukajcie pomocy!
Często nie ma możliwości zapobiec porwaniu rodzicielskiemu, gdyż wtedy samemu można zostać porywaczem, bowiem jednym skutecznym sposobem jest fizyczne ograniczenie kontaktów z drugim rodzicem, a tym właśnie jest porwanie. Nie jest to dobre wyjście. By zapobiec porwaniu oraz w sytuacjach, kiedy już do niego doszło warto skontaktować się z fachowcami – z naszym Komitetem, ale też z Fundacją ITAKA, która się w tym specjalizuje
Dzwońcie na bezpłatny nr 116 000! Jest dedykowany rodzicom, którzy chcą zgłosić zaginięcie dziecka, uzyskać poradę prawną lub wsparcie psychologiczne. Numer działa 24h, a w wyznaczonych dniach i godzinach (vide niżej) oprócz specjalistów ds. poszukiwań dyżurują pod nim także psycholodzy i prawnicy. Tu traktuje się dzieci porwane przez jednego z rodziców, jako dzieci zaginione. Za zgodą zgłaszającego zaginięcie rodzica, wizerunek dziecka jest publikowany na stronie zaginieni.pl oraz rozpowszechniany w mediach.
Wsparcie psychologiczne – od poniedziałku do piątku 9.00 – 17.00. Uprowadzenie dziecka jest sytuacją obciążającą rodzica psychicznie. Otrzymasz wsparcie i podpowiedzieć jak sobie radzić z tą bardzo trudną sytuacją.
Poradnictwo prawne – poniedziałki i środy 17.00 – 21.00 i wtorki 9.00 – 21.00. W przypadku uprowadzenia dziecka przez jednego z rodziców pojawiają się skomplikowane kwestie prawne. Rodzicom, którzy pragną odzyskać kontakt z dzieckiem pomogą prawnicy. Doradzą, jakie kroki podjąć, pomogą w tworzeniu odpowiednich wniosków i pism, podpowiedzą korzystne rozwiązania.
Mediacje. Jedną z najczęstszych przyczyn uprowadzenia dziecka przez rodzica jest nieumiejętność rodziców dojścia do porozumienia. Komitet oferuje możliwość skorzystania z usług mediatora rodzinnego, który pomoże wypracować kompromis i rozwiązać trudną sytuację. Korzystajcie!